The Saxon Cross: Jak Tolkien przerobił Europę epoki lodowcowej na Śródziemie? Cz. 1

Prawdziwa Skala Środziemia:

Mapy Śródziemia były porównywane z mapami Europy już wcześniej. Nigdy nie są one zbyt interesujące, ponieważ zdają się dowodzić, że świat Tolkiena nie był niczym zbliżonym do faktycznego kształtu starożytnej Europy. Zazwyczaj umieszczają Shire (zgodnie z instrukcją Tolkiena) w Oksfordzie, ale nie starają się dopasować niczego innego w sposób, żeby miało jakikolwiek sens.

Oto przykład:

Mordor znajduje się na Morzu Śródziemnym, morze Rhün znajduje się pośrodku niczego, mgliste góry są w oceanie itp. Wygląda na całkowicie fikcyjną mapę całkowicie fikcyjnego świata.

Ale znając osobę Tolkiena wiemy, że jego zamiarem nie było pisanie „fantazji” tylko opisanie europejskiej mitologii. Nigdy nie sądziliśmy, że te projekty map są właściwe. Z wyjątkiem Shire, nic nigdy nie wyglądało jakby było na swoim miejscu. Chcieliśmy sprawdzić, czy jednak jest coś więcej w jego tworzeniu map I świata który wydaje się nadwyraz realny.

Po zgłębieniu tematu możemy postawić teorię, że faktycznie mapa Śródziemia to odwzorowana mapa Europy z okresu epoki lodowcowej.

Zrobiliśmy jednak dwie rzeczy inaczej niż większość ludzi, którzy próbowali nałożyć na siebie mapy Europy i Śródziemia.

Po pierwsze, postanowiliśmy wypróbować mapę lodowcowej Europy zamiast nowoczesnej. Historia stworzona przez Tolkiena odbywa się w starożytnej, europejskiej prehistorii i musi być osadzona w okresie sprzed mitycznych potopów i wydarzeń, które „zmieniły wszystkie ziemie”. Poniższa mapa pokazuje Europę podczas ostatniego maksimum zlodowacenia, kiedy Wyspy Brytyjskie były jeszcze połączone z resztą kontynentu przez ląd zwany „Doggerland”. Krajobraz przedstawiony na tej mapie był ogólnym wyglądem Europy aż do około 6500 roku p. n. e. , kiedy Doggerland doszczętnie zniknął w wyniku stopniowego procesu zalewania.

Tolkien oszacował w swoich listach, jak dawno temu miały miejsce jego historie, a okres przed zatonięciem Doggerlandu w 6500 r. p. n. e. zbliża się do jego szacunków.

Tolkien powiedział nam, że Europa za czasów Froda wyglądała zupełnie inaczej niż nasza – „Te dni, Trzecia Era Śródziemia, już dawno minęły, a kształt wszystkich ziem został zmieniony. . . ”

Krajobraz Doggerlandu idealnie pasuje do tej teorii

Drugą rzeczą, którą zrobiliśmy, było odrzucenie normalnego skalowania mapy Tolkiena, wydłużenie i skompresowanie jej tak, aby pasowała do całej Europy. Jestem pewien, że profesor nie miałby nic przeciwko, gdyż jak sam powiedział, wie, że skala mapy Śródziemia nie jest równa mapie Europy i tylko zmieniając ją w ten sposób można zobaczyć prawdziwą naturę tolkienowskiego świata.

Aby miało to sens, potrzebowaliśmy dwóch określonych punktów geograficznych w Europie. Pierwszym z nich jest Shire które, jak sam Tolkien powiedział, jest w okolicach szerokości geograficznej Oksfordu.

Oprócz tego musiałem wybrać jeszcze jedno (konkretniej zdefiniowane) miejsce, w którym mapa będzie działać, w przeciwnym razie po prostu losowo zmieniałbym rozmiar mapy, a cały artykuł byłby bezcelowy.

Wybór był prosty – Osgiliath to Konstantynopol, lądowy pomost między Wschodem a Zachodem, między Grecją a Persją, Gondorem i Mordorem. Tolkien nie mógł być bardziej precyzyjny z tym powiązaniem literackim, więc co mogłoby mieć większy sens niż umieszczenie tam Osgiliatha.

Mamy też szczegółowe instrukcje od profesora. W swoich listach mówił nam o szerokościach geograficznych wielu lokalizacji. Shire i Rivendell mają być na szerokości geograficznej z Oksfordem, Minas Tirith na szerokości geograficznej z Florencją, ujście rzeki Anduin na szerokości geograficznej starożytnej Troi, itd.

Teraz, gdy miałem dwa określone punkty; Shire w ogólnym sąsiedztwie wschodniej Anglii i Osgiliath w Konstantynopolu, byłem ciekawy, czy reszta mapy będzie zgodna z instrukcjami profesora i ogólną geografią Śródziemia.

Cóż, tak się wlasnie stało. Wszystko ustawione jest na swoim miejscu.

Przekonamy się zatem, że przy użyciu tej skali mapa Tolkiena dopasowuje się do geografię prehistorycznej Europy z szokującą dokładnością. Chociaż niektóre obszary, takie jak południowe wybrzeże mają swoje mniejsze lub większe różnice, to ogólna dokładność mapy I jej szczegóły dowodzą, że nic co się na niej znajduje nie jest kwestią przypadku. Wszystkie miejsca pasują do wskazówek pozostawionych przez profesora.

Oto mapa w całości. (Gdy będziemy mówili o konkretnych obszarach, ich teren będzie powiększany przy użyciu właśnie tej mapy)

Shire znajduje się we wschodniej Anglii i Doggerlandzie. Zachodnie i południowe brzegi Shire dotykają wyspy Wielkiej Brytanii, ale reszta znajduje się na obecnie zatopionych ziemiach. Bree, gdzie hobbici i ludzie żyli razem w pokoju – pośrodku tej zatopionej krainy.

Chociaż istnieje niewielkie odstępstwo od instrukcji Tolkiena, mówiącej że Shire znajduje się na tej samej szerokości geograficznej co Oxford, umiejscawia się również dość blisko. (Oksford znajduje się około 52 stopni, a Shire około 54 stopni na północ na tej mapie.)

Anglia obejmuje region Eriador, na południe od Shire i na północ od rzeki Brandywine, a także region Minhiriath.

Większość Szkocji, Walii i Irlandii stanowi daleki, północno-zachodni region Eriador.

Błękitne góry na ogół łączą się ze szkockimi wyżynami.

Południowe Góry Mgliste i Białe Góry Gondoru przypadają bezpośrednio na Alpy, prawie idealnie dopasowując swój kształt, gdy rozciągają się nad Gondorem/Włochami. Północne Góry Mgliste biegną z Austrii przez Polskę, a następnie z powrotem do Danii, generalnie pokrywając się z tradycyjną granicą między Europą Wschodnią i Zachodnią. Pasuje to idealnie, ponieważ Mgliste Góry oddzielają tolkienowski Wilderland od zachodniego Śródziemia.

Nadmorski ląd Gondoru obejmuje ziemie Włoch i Macedonii u podnóży Alp (U Tolkiena – Białych Gór), południowy Gondor za to, obejmuje Grecję.

Koncpecja ta jest zgodna z instrukcjami profesora. Minas Tirith znajduje się na szerokości geograficznej Florencji, a ujście Anduina znajduje się na szerokości geograficznej Troi.

Mordor ląduje i jest idealnej wielkości gołej i górzystej ziemi Turcji, gdzie srodzy wschodni cesarze będą kiedyś prowadzić swoje wielkie wojny z Zachodem.

Osgiliath, Minas Tirith i Minas Morgul znajdują się między tymi królestwami, na lądowym moście – miejscu przyszłych wojen między Wschodem a Zachodem.

Zatoka Belfastu, prowadząca do morza, pokrywa się z zachodnią częścią Morza Śródziemnego, chociaż brakuje w tym miejscu części wschodniej.

Mirkwood znajduje się na ziemiach słowiańskich, na północ od Ukrainy, czyli dokładnie tam, gdzie według sag nordyckich owe miejsce istniało – w dziwnych, dzikich krainach Wschodu. Omeljan Pritsak utożsamiał Mirkwood w sagi Hervarar z tym, co później nazwano „ciemnoniebieskim lasem” i „czarnym lasem” na północ od ukraińskiego stepu.

Atlakviða („The lay of Atli” w Starszej Eddzie) i Hlöðskviða („Bitwa Gotów i Hunów” w sadze o Herwerarach) wspominają, że Mirkwood znajdował się obok Danparu, rzeki Dniepru, która biegnie przez Ukrainę do Morza Czarnego. Jeśli spojrzycie na sporządzoną mapę, zobaczycie, że Mirkwood znajduje się na terenach Ukrainy i Białorusi, nad Morzem Czarnym, a prosto przez niego płynie Dniepr, spotyka się nawet z Biegiem Rzeki z uniwersum Tolkiema. (Można rozpoznać tę samą rzekę płynącą przez Mirkwood i przez Kijów).

Rohan znajduje się na równinach Europy Środkowej, głównie na nizinach Węgier, pomiędzy otaczającymi je górskimi krajobrazami. Idealnie pasuje do krainy pomiędzy Alpami (Góry Mgliste), Karpatami i Bałkanami.

Morze Rhün przypada bezpośrednio na tereny Morza Kaspijskiego, z górami pasującymi do jego południowo-zachodniego wybrzeża. Rzeka prowadząca do Rhün z Tolkienowskich Żelaznych Wzgórz jest bardzo podobna do wielkiej rosyjskiej rzeki Wołgi, która wpada do Morza Kaspijskiego.

Używając tej skali, ziemie Harad i Khand również w rzeczywistości pasują do ziem wschodnich, które mają reprezentować. Sauron wzywający ich do wojny staje się symbolem wielkich armii perskich cesarzy maszerujących na Zachód.

Nawet maleńka zatoka lodowa Forochel łączy się bezpośrednio z zatoką w krajobrazie polnocnej lodowcowej Europy. Sami porównajcie główne i mniejsze zatoki w lewym dolnym rogu. Zwróćcie także uwagę na wyspę „Himling”, którą Tolkien zawarł w swoich mapach, podobną pod względem położenia do wysp widocznych w prawdziwym krajobrazie epoki lodowcowej. Warto zaznaczyć, że to jedna z niewielu wymienionych wysp w uniwersum Tolkiena.

Takie szczegółowe podobieństwa po prostu nie są możliwe, chyba że zrobione celowo. Z pewnością nie mogą być zbiegiem okoliczności. Dlaczego na mapie Tolkiena znajduje się maleńka zatoka lodowa, o której i tak niewiele wspomina w swoich opowieściach, która tak się składa, że idealnie pasuje do starożytnej, dawno zaginionej w czeluściach oceanu, zatoki z okresu epoki lodowcowej?

Po zabraniu razem tych wszystkich lokacji wygląda to tak:

Myślę, że jest to niezaprzeczalnie właściwa skala świata Tolkiena i dowodzi to, że rzeczywiście pisał on tylko czystej fikcji, a historie nierozłącznie związaną z Europejską mitologią.

Chcę tylko podkreślić, że ta konkretna skala jest jedyną, w przypadku której ta mapa działa i jest kompatybilna. Shire musi być na wschodzie Anglii i w Doggerland, a Osgiliath musi być na Konstantynopolu. Żadna inna skala nie pozwala na połączenie tych rzeczy: morze Rhün, zatoka lodowa, szerokości geograficzne Tolkiena, Alpy i Góry Mgliste, czy Mirkwood na północ od Morza Czarnego. Gdyby użyło się innego skalowania, albo umieściło Osgiliath gdzieś indziej, nic by do siebie nie pasowało. Śródziemie musi pasować do całej Europy.

Ale jaki jest w tym sens? Czy Tolkien zrobił to celowo? Czy znał krajobraz epoki lodowcowej Europy i celowo go naśladował? Czy w jego legendach jest więcej prawdy, niż nam się wydaje? Czy zrobił to wszystko podświadomie, dzięki znajomości mitów i prehistorii? Czy to zupełny zbieg okoliczności?

Nie wiem. To rodzi więcej pytań niż daje odpowiedzi.

Możemy wymyślić dwa możliwe wyjaśnienia, ale żadne nie wyjaśnia wszystkiego.

Pierwsza – Tolkien w jakiś sposób znał kształt epoki lodowcowej Europy i zrobił to celowo, ukrywając ten fakt przed wszystkimi. Jest to najbardziej logiczne wyjaśnienie, ale również wydaje się mało prawdopodobne, ponieważ był niezwykle otwarty z mitologią, którą stworzył w swoich listach i szkicach. Jest jednym z najbardziej studiowanych autorów wszechczasów. Co więcej, mapy zostały stworzone z pomocą jego syna Christophera, który spędził całe życie publikując niedokończone prace ojca i pisząc niezliczone strony o historii Śródziemie. Gdyby zrobiono to celowo, prawdopodobnie byśmy o tym wiedzieli.

Pozostawia to jednak tylko więcej pytań i sprawia, że szczegóły i dokładność znalezione tutaj są bardziej kłopotliwe. Być może istnieją nieznane informacje wskazujące na to, że Tolkien zna i wykorzystuje mapy epoki lodowcowej jako inspirację, lecz nie znalazłem takowych.

Innym wyjaśnieniem jest to, że Tolkien był bardziej utalentowany, niż wierzyli nawet jego najbardziej zagorzali fani, a jego mitologiczna i historyczna wiedza doprowadziła go do stworzenia czegoś bardziej realnego, niż sobie wyobrażaliśmy. Moze na przykład Tolkien znał legendy i historię ciemnego lasu „Mirkwood”. Wiedział, że nordyckie sagi umieściły go nad Ukrainą. A jak wiemy my, Tolkien nigdy nie chciał niczego „zmyślać” – mitologiczne elementy jego opowieści zawsze podążały za swoją prawdziwą historią z europejskiego mitu. Kiedy Tolkien pisał swoje opowiadania, wiedział, że Mirkwood leży na wschodzie, za górami, bo właśnie tam zmierza. Mógł go tam umieścić bez zastanowienia. Choć samo to niewiele nam daje, Tolkien był mistrzem całej mitologii europejskiej i jeśli zastosujecie ten poziom mitologicznego zrozumienia do każdego miejsca na jego świecie, zobaczycie, że Tolkien mógł nieumyślnie stworzyć świat pasujący do prehistorycznej Europy.

Jednak to tłumaczenie też nie pasuje. Możnaby je uznać, gdybyśmy chcieli nim wytłumaczyć dlaczego generalne lokalizacje takich miejsc jak Shire, podane przez Tolkiena, znajdują się w tych miejscach a nie innych. Jednak nie wystarcza, aby wytłumaczyć dlaczego te dwa światy, Śródziemie i lodowcowa Europa, zawierają tak pokrywające się lokacje. Nawet jeśli Tolkien był większym geniuszem niż większość ludzi go postrzega, to nie może to wytłumaczyć takich szczegółów jak zatoka lodowa Forochel. Wskazują one na to, że Tolkien musiał mieć dostęp do map prehistorycznej Europy.

Być może odpowiedź jest mieszanką tych wszystkich teorii, być może jest to coś zupełnie innego. Co jest pewnym to to, że Tolkien, starając się napisać opowiesc stylizowaną na pradawny mit europejski, bezsprzecznie odniósł w tym sukces. Być może miał jakąś wiedzę o historii i geografii prehistorycznej Europy, o której nam nigdy nie powiedział.

Tolkien pisał mitologię i historię, legendy o wielkich królestwach starożytnej Europy, królestwach, które teraz zamieniły się w proch I w pył, będące tylko naszych najgłębszych częściach naszej świadomości.

Źródło:
https://thesaxoncross.substack.com/p/tolkien-ice-age-europe-and-middle?utm_source=substack&utm_campaign=post_embed&utm_medium=web