Salvador Dalí: O Jezusie i topniejących zegarach

Wstęp

Michał Szymański: Dalí o Jezusie, serze i topniejących zegarach

Często bywa, że artyści podzielający ideę nacjonalizmu, a szczególnie ci, którzy robili to otwarcie, są w różnych stopniach przysłaniani a czasem wykluczani z kanonu zasługujących na uwagę twórców. Zdarza się jednak, że niektóre postacie już tak silnie zostały utrwalone w pamięci zbiorowej, że ich powiązania z nacjonalizmem już im pod tym kątem nie szkodzą, choć te powiązania są często przyciemniane. Jednym takim przykładem jest Salvador Dalí.

Nie można nigdy zaszudladować tak złożonej i wielowymiarowej istoty jaką jest człowiek do poszczególnego światopogładu a tym bardziej ideologii, a tym bardziej takiej osoby jak Dalí. Powarzał że jest apolityczny, że polityka wcale go nie interesuje, nazywając ją „anegdotą mniej czy więcej plugawej historii”. Niemniej warto wspomnieć że Dalí, jak się przekonacie sami, postrzegał nierozwikłane powiązania między pojęciami ideowymi a realiami biologicznymi i metafizycznymi, np. monarchizm nazywał systemem metafizycznym, nie mającym niczego wspólnego z polityką. Nie jest więc przesadą powiedzieć, że jego sympatie wobec różnych ruchów i nurtów ideowych, również miały wymiar przewyższający samą politykę. Nie unika wątpliwości, że Dalí był dumnym Hiszpanem i katolikiem, zwolennikiem generała Franco, Falangi Hiszpańskiej i jej wodza José Antonio Primo de Rivera.

Dalí i Franco

Dalíego wsparcie wobec Fransisco Franco i jego reżimu było śmiałe i częste. Dalí chwalił wojskowy zamach stanu, który przerwał proces demokratyczny 18 lipca 1936 r., bronił represji przeprowadzonej przez reżim jako konieczne, aby „oczyścić kraj z niszczycielskich sił w Hiszpanii”.

„Jedną z największych zalet mojego życia jest mieć takiego Generalissimo jak Franco”.

„Mam ogromny podziw dla Generalissimo Franco, który wskrzesił Hiszpanię. Zapewnił krajowi ogromny dobrobyt gospodarczy”.

Dziennikarz francuskiej gazety L’Express, świadomy, że Dalí właśnie namalował obraz dla Franco, zapytał malarza: „Jakie jest twoje stanowisko wobec Franco?”

Dalí: „Jestem przekonany, że Generalissimo Franco jest wielkim politykiem. Kilka miesięcy temu miałem zaszczyt jeść z nim obiad i doszedłem do przekonania, że ​​on jest świętym, w tradycji wielkich mistyków hiszpańskich. […] Nie ma na świecie młodego człowieka zdolnego do wywierania takiej energii. Tylko człowiek, który tak jak on wierzy w swoją misję, jest do tego zdolny. Jest istotą absolutnie niezwykłą.”

We wrześniu 1975 r., Franco skazał na egzekucję pięciu członków komunistycznej partii terrorystycznej E.T.A, decyzja która wywołała oburzenie na scenie międzynarodowej. W Hiszpanii jednak zebrał się tłum, popierający generała wśród okrzyków „Franco!” i salutów rzymskich. Na temat tego wiecu Dalí wypowiedział się w taki sposób:

„To największy prezent, jaki można było zrobić dla naszego Generalissimo Franco. Sukces, jaki odniósł dzisiaj z tłumem ponad dwóch milionów ludzi, który okrzyknął go wielkim bohaterem Hiszpanii, nigdy by się nie wydarzył, gdyby nie było tych incydentów. Wrogość innych krajów sprawiła, że ​​w ciągu sekundy stał się młodszy o trzydzieści lat. Jest wspaniałą osobą. […] Zobaczymy wtedy, że Hiszpania to kraj, w którym za kilka miesięcy nie będzie już terroryzmu, bo [teroryści] będą likwidowani jak szczury.„

Dalí i Falanga

Dalí w Madrycie spotkał się z Falangą Hiszpańska, ruchem który uznał za „jednego z najbardziej inteligentnych, natchnionych i oryginalnych epoki.”

„José Antonio był geniuszem. To jedna z najważniejszych osób w historii Hiszpanii.”

„José Antonio miał odwagę zaprezentować się takim, jakim był, zabrać głos w imieniu elity, a także zaproponować program, który wymazuje każde „Abajo!” jednym mottem: Arriba España!„

Dali i Monarchia

„Jestem gotów odnowić ideę monarchii, ponieważ jestem oczywiście katolikiem, apostolskim, rzymskim. Uważam, że monarchia jest najnowszą rzeczą i najmniej współwinną wszystkiego, co było. Byłem mniej więcej anarchistą i monarchistą ale wierzyłem, że monarchia jest rodzajem przesądu, a teraz wiem, od czasu odkrycia struktur molekularnych kwasu dezoksyrybonukleinowego, który dowodzi o transcendencji totalnej od pierwszej bożej molekuły do ostatnich odchodów,że wszystko jest przekazywane genetycznie […]”

„Mam wielkie nadzieje w monarchii hiszpańskiej, w tak krótkim odstępie czasu zcałkowała elementy awangardy rewolucyjnej wraz z rodzajem mądrości ponadzwyczajnej.”

Dalí mistyk

Gdy go spytano co wniósł do sztuki Dalí odpowiedział:

„Sztuce, absolutnie nic. Bo jak zawsze mówiłem jestem bardzo złym malarzem, bo jestem za inteligentny aby być dobrym malarzem. Aby być dobrym malarzem trzeba być trochę głupim…z wyjątkiem Velázqueza który był geniuszem, którego talent przerasta sztukę malarstwa. Życie temu zawdzięczam…bo w dniu, kiedy Dalí namaluje obraz tak dobrze jak Velázquez, Vermeer czy Rafael, czy jak muzykę Mozarta, umrze następnego tygodnia. A więc wolę malować złe obrazy i żyć dłużej.”

Warto więc się zainteresować obrazem samego siebie, jaki miał Salvador Dalí. Dalí uważał siebie za mistika.

Do tekstu dołączamy tłumaczenie wypowiedzi Dalíego z roku 1961, przetłumaczone z francuskiego, które prezentuje unikalny tok myślenia któremu, jak sami się przekonacie, trudno zaprzeczyć.

Salvador Dalí: O Jezusie i topniejących zegarach

Niedawno jezuici, którzy przyszli mnie odwiedzić zapytali mnie, dlaczego maluję topniejące zegary. I tak od razu odpowiedziałem, że maluję topniejące zegary, bo jestem mistykiem.

A więc powiedzieli: „ale jaki jest związek między mistycyzmem a topniejącymi zegarami?”

A ja powiedziałem: „ponieważ topniejące zegary są jak ser, zwłaszcza jak camembert, gdy dopiero dojrzewa, to znaczy, kiedy zaczyna ściekać”.

A więc powiedzieli: „ale jaki jest związek między serem a mistycyzmem?”

A wtedy Dalí udzielił tej wzniosłej odpowiedzi: powiedział „ponieważ Jezus jest serem”.

W tym momencie jezuici poczuli się nieco nieswojo, ale ponieważ sam jestem bardzo jezuicki, wiedziałem już, że św. Augustyn powiedział to samo, zanim powiedział to Dalí.

Zacytowałem więc psalm z Biblii, w którym Jezus porównany jest do góry.¹ Jest długie ale zaczyna się od fragmentu, który brzmi: „montus coagulatus, montus fermentatus, montus …”² W każdym razie …

Chodzi o zbiór gór, które mają atrybuty oraz charakterystyczne i amoniakalne cechy sera. I nikt inny, jak św. Augustyn mówi, pisze w swoim tekście, że ten fragment należy interpretować jako, że Jezus nie jest górą sera, ale górami, górami i górami sera.^{3  4}

Wtedy jeden z braci jezuitów powiedział mi: „Myślę, że jest w tym coś prawdziwego, skoro pamiętam ten fragment„ montus quadulatus ”, ale nie pamiętam cytatu św. Augustyna”.

Po trzech dniach otrzymałem list, w którym było napisane „masz w pełni rację”. Przysłali mi dokładne słowa św. Augustyna, których sam nie znałem zbyt dobrze.

I oczywiście, gdyby tylko Dalíto powiedział, że Jezus był serem, to w ogóle by nie zadziałało. Ale jeśli tak powiedział św. Augustyn, to wszyscy muszą powiedzieć, że w końcu nie jest to tak szalone ani tak paranoiczne, jak się wydaje.

Nawiasem mówiąc, św. Augustin to wielki paranoik, jak wszyscy mistycy. Bo widzisz, mistyk to ten, który na przekór wszystkiego, co go otacza, systematyzuje jedną i unikalną obsesyjną ideę: ideę Boga.

1 „Góra Boża, góra tłusta: góra obfita, góra tłusta.” (Psalm 68:16)

2 Tłumaczenie z Biblii przez Świętego Hieronima w IV wieku.

3 „Co mamy rozumieć przez tę górę Boga, tę górę mleczną czy serną, skoro ten sam Chrystus, Pan Nasz powiedział „I będzie w ostateczne dni przygotowana góra domu Pańskiego na wierzchu gór, i wywyższy się nad pagórki”? To ta góra, która jest mleczna, bowiem dzieci potrzebują mleka na żywność, góra żyzna, góra która wzmacnia, która wzbogaca swe doskonałe dary; gdyż mleko, które się kaoguluje w ser staje się wspaniała postacią łaski.”- Św. Augustyn (Enarrationnes in Psalmos, psalm 67, akapit 22)

4 Święty Augustyn wyjaśnia że liczba pojedyncza i liczba mnoga nie mają znaczenia w tym Psalmie: „Tak więc niebo i niebiosa, góra i góry mają podobne i wcale nie odmienne znaczenie.” – Św. Augustyn (Enarrationnes in Psalmos, psalm 67, akapit 22)

Powyższe tłumaczenie jest własnością portalu 3droga.pl. Kopiowanie go i modyfikowanie bez zgody Redakcji jest zabronione. 

Tłumaczenie: Michał Szymański

Oprawa graficzna: Resistance Arts